Woningtekort loopt de komende jaren verder op

Het woningtekort in Nederland blijft stijgen, ondanks de inspanningen van het kabinet om het terug te dringen. Vastgoedadviseur Capital Value heeft op basis van eigen onderzoek geconcludeerd dat Nederland in 2025 een tekort van 400.000 woningen zal hebben, hoger dan de officiële cijfers die onderzoeksbureau ABF Research in september 2021 publiceerde en die uitkwamen op een tekort van ongeveer 325.000 in 2025.

Bouw huizen loopt vertraging op

De bouw van tienduizenden huizen loopt vertraging op, waardoor het woningtekort alleen maar groter wordt. Capital Value geeft aan dat het woningtekort groter wordt omdat de bouw van 40.000 huizen dit jaar en volgend jaar mogelijk wordt uitgesteld. Dit komt onder andere door de stijging van de bouwkosten en hoge grondprijzen, wat nieuwbouwprojecten financieel onhaalbaar maakt. Daarnaast is het verstrekken van vergunningen te traag waarbij gemeenten een remmend effect bewerkstelligen door onvoldoende medewerking.

Starters en ouderen in de knel

Starters en ouderen komen steeds verder in de knel, zo blijkt uit het onderzoek van Capital Value. Dit wordt vooral veroorzaakt door het gebrek aan betaalbare huur- en koopwoningen op de woningmarkt. Het tekort aan woningen zorgt ervoor dat de prijzen van huur- en koopwoningen blijven stijgen. Ook het dalende aantal bouwvergunningen kan problematisch zijn voor de woningbouw. Vorig jaar werd weliswaar een recordaantal woningen opgeleverd, maar tegelijkertijd daalde het aantal afgegeven bouwvergunningen met 18%, tot ongeveer 62.000. In 2021 werden er nog 75.800 bouwvergunningen verstrekt.

Meer huishoudens - minder woningen

Het woningtekort is het gevolg van het stijgende aantal huishoudens in Nederland. Begin 2022 telde Nederland ruim 8,1 miljoen huishoudens. Mede door de komst van Oekraïense vluchtelingen kwamen er vorig jaar 150.000 nieuwe huishoudens bij. Doorgaans komen er jaarlijks zo'n 63.200 bij. "Dat het woningtekort mogelijk verder stijgt, ligt vooral aan de komst van de Oekraïense vluchtelingen", aldus ABF Research.

Stimulerende maatregelen nieuwbouw nodig

Volgens de onderzoekers ontbreekt het niet aan bouwplannen en kapitaal afkomstig van institutionele beleggers om jaarlijks veel woningen erbij te bouwen, maar een deel van de nieuwbouwprojecten zal niet doorgaan omdat ze financieel onhaalbaar worden door de gestegen bouwkosten en de hoge grondprijzen. Er zijn daarom stimulerende maatregelen nodig om een bouwinfarct te voorkomen.

Versnelling nieuwbouw nodig

Om het woningtekort terug te dringen, zet het kabinet in op een forse versnelling van de woningbouw. In het kader van de Nationale Woonagenda, waarin afspraken staan tussen rijk, gemeenten, provincies, marktpartijen en woningcorporaties, is afgesproken dat er jaarlijks 75.000 nieuwe woningen moeten worden gebouwd. Daarnaast heeft het kabinet ook extra geld vrijgemaakt om de woningbouw te stimuleren. 

Woningtekort blijft oplopen

Ondanks deze inspanningen blijft het woningtekort oplopen. Het onderzoek van Capital Value laat zien dat de vertraging in de bouw van 40.000 woningen dit jaar en volgend jaar mogelijk voor verdere problemen zorgt. De vraag is dan ook wat er nodig is om de woningbouwproductie verder op te schroeven en het woningtekort terug te dringen.

Capaciteit opbouwen duurt jaren

Een van de belangrijkste obstakels is de capaciteit van de bouwsector. Door de coronacrisis zijn er tekorten ontstaan aan bouwmaterialen en -personeel, wat zorgt voor vertragingen en hogere kosten. Daarnaast is de bouwsector nog steeds aan het herstellen van de crisis van 2008. In de periode 2010-2013 is er fors bezuinigd op de bouwsector, waardoor er veel bouwbedrijven failliet zijn gegaan en veel personeel is ontslagen. Het duurt jaren om dit verlies aan capaciteit weer op te bouwen.

Tekort aan betaalbare bouwgrond

Een andere belangrijke factor is de beschikbaarheid van bouwgrond. In veel steden is er een tekort aan bouwgrond, waardoor de prijzen hoog zijn. Daarnaast zijn er veel regels en procedures waar ontwikkelaars en bouwbedrijven mee te maken hebben, zoals het bestemmingsplan en de vergunningverlening. Dit kan de ontwikkeling van nieuwbouwprojecten vertragen of zelfs onmogelijk maken. 

Overheid moet bouwsector ondersteunen

Om deze problemen op te lossen, zijn er verschillende maatregelen denkbaar. Zo kan de overheid meer bouwgrond beschikbaar stellen en procedures versimpelen. Ook kunnen er stimuleringsmaatregelen worden genomen om de bouw te stimuleren, bijvoorbeeld door subsidies te verstrekken aan ontwikkelaars of door te zorgen voor goedkopere financiering. Daarnaast kan de overheid de bouwsector ondersteunen bij het opleiden van nieuw personeel en het aantrekken van bouwvakkers uit het buitenland.

Meer investeren in industrialisatie en digitalisering

Een andere optie is om meer te investeren in industrialisatie en digitalisering van de bouw. Door gebruik te maken van prefab bouwelementen en slimme bouwtechnieken kan de bouwproductie versneld worden en kan er efficiënter gewerkt worden. Ook kan de kwaliteit van de woningen verbeterd worden, doordat er minder fouten worden gemaakt tijdens de bouw. Dit kan leiden tot hogere kwaliteit en lagere kosten.

Flexibele bouwmethodes nodig

Een belangrijk aandachtspunt bij al deze maatregelen is de betaalbaarheid van de woningen. Het is van belang dat de woningen niet alleen snel gebouwd worden, maar ook betaalbaar blijven voor zowel starters als ouderen. Om dit te bewerkstelligen, wordt er onder andere ingezet op meer flexibele bouwmethodes en het gebruik van goedkopere en duurzamere materialen.

Verduurzamen van groot belang

Een ander belangrijk aspect van de woningbouw is de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Het verduurzamen van bestaande woningen is van groot belang om de klimaatdoelstellingen te behalen. Het kabinet heeft hiervoor verschillende maatregelen genomen, zoals het verhogen van de subsidiebedragen voor energiebesparende maatregelen en het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Ook wordt er ingezet op het verlagen van de energielasten voor huishoudens.

Circulair bouwen

Daarnaast wordt er gekeken naar de mogelijkheden van circulair bouwen, waarbij materialen hergebruikt worden en er zo min mogelijk afval wordt geproduceerd. Dit past binnen de bredere ambitie van de Nederlandse overheid om de circulaire economie te stimuleren.

Particuliere initiatieven

Het kabinet heeft verder aangegeven dat er meer ruimte moet komen voor particuliere initiatieven in de woningbouw. Hierbij wordt gedacht aan bijvoorbeeld het oprichten van bouwcoöperaties door particulieren, waarbij ze gezamenlijk woningen bouwen en beheren. Dit biedt niet alleen meer mogelijkheden voor het realiseren van betaalbare woningen, maar ook voor het betrekken van bewoners bij het ontwerp en beheer van hun woonomgeving.

Conclusie: 

Om het woningtekort terug te dringen is er dus meer nodig dan alleen stimulerende maatregelen. Er zal ook gekeken moeten worden naar de structurele oorzaken van het tekort, zoals de beperkte beschikbaarheid van bouwgrond en de trage manier van vergunning verlenen. Daarnaast zal er ingezet moeten worden op innovatieve en duurzame bouwmethoden en het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Alleen zo kan er op de lange termijn een gezonde en toekomstbestendige woningmarkt worden gerealiseerd.

Bron: FD